Dankzij waarschuwing “Corrie” droge voeten! (Biesboschpad deel 1)

Vier jaar geleden, 31 januari 2018, schrijf ik in mijn reisverhaal “Ronald door de Witte Wildernis”, een inleidende tekst bij mijn te ondernemen sneeuwwandeltocht in Zweden. Op die dag van vertrek toen, wordt in Ouwerkerk (Schouwen-Duiveland) tijdens de Nationale Herdenking van de Watersnoodramp stil gestaan bij het feit dat het 65 jaar geleden is dat een deel van ons land geteisterd werd door de oprukkende en binnendringende  zee.

Nu, 2022, het jaar waarin ik 69 hoop te worden, is het inmiddels 69 jaar geleden dat de Zeeuwse en Zuid-Hollandse dijken het begeven. Het is vandaag opnieuw 31 januari en weer wordt ons land geconfronteerd met de extreme kracht van wind en water.

Het Watersnoodmonument, geplaatst naast het Watersnoodmuseum dat gevestigd is in de vier caissons die destijds het binnenstromende zeewater moesten tegenhouden, vermeldt de tekst:

  “het water”

   “de storm”

    “de stilte”

Al die jaren sinds 1953 zijn “het water” en “de storm” in hun hevigheid  gebleven. Maar “de stilte” rondom de risico’s van deze krachten is sinds die tijd voorbij. Nu zijn we vanmorgen gewekt met de waarschuwing om in het noordwesten van ons land niet de weg op te gaan wanneer dat niet strikt noodzakelijk is. Onze meteorologische landkaart wordt direct ingekleurd met geel, oranje en rood, codes waarmee we weten dat we extra alert moeten zijn op de risico’s van de komende storm. Vele vluchten vanaf Schiphol worden al gecanceld, treinen gaan uit de dienstregeling, de Waterschappen gaan hun dijken inspecteren, de eerste dakpannen vliegen al van de daken terwijl omwaaiende eeuwen oude bomen de eerste auto’s tot koekblikken samenpletten.

We hebben de storm zelfs al een naam gegeven: “Corrie”. Niet dat “Corrie”, vernoemd naar de eerste vrouwelijke meteoroloog die in 1964 verbonden wordt aan het KNMI, verantwoordelijk is voor deze storm, maar eerder als eerbetoon richting haar inzet bij de meteorologische dienst in De Bilt. Corrie haar achternaam is erg toepasselijk: van Dijk. Er blijken nog een paar potentiële namen, Franklin en Tineke, op de “KNMI-plank” klaar te liggen voor toekomstige stormen. Franklin Kroonenberg, naar de vorig jaar overleden weerman en Tineke Dijkshoorn, naar de Elfstedentochtwinnares van 1986.

De watersnoodramp van ’53 leek ons land destijds te overvallen. Het weerbericht uit De Bilt voorspelde: “zwaarbewolkt met regen, krachtige, af en toe harde wind tussen zuidwest en zuid”. De werkelijkheid bleek anders!

Het lijkt erop dat we na 1953 pas wakker worden geschud en plannen zijn gaan maken om ons land beter te beschermen tegen de zee. Maar ook toen bestonden er al lang grootse plannen om ons land beter te beschermen tegen de verwoestende natuurkrachten. Johan van Veen, een ambtenaar bij Rijkswaterstaat in 1953, waarschuwde al vele jaren voor 1953, dat er zwaardere maatregelen nodig waren om Nederland te beschermen tegen de regelmatig terugkerende stormvloeden. Hij had al een ambitieus plan ontwikkeld om met enorme dammen onze riviermondingen af te sluiten van de zee. Zijn eindresultaat, een heus Deltaplan, lag op 29 januari 1953 op het bureau van de minister van Verkeer en Waterstaat. Het bleef daar stil. Tot 48 uur later, toen braken de dijken door.

Vandaag grijpen we tijdens storm “Corrie” preventief in. Al onze infrastructurele projecten in de strijd tegen het wassende water zetten we in. De Hollandsche IJsselkering bij Krimpen aan de IJssel, de Oosterscheldekering en de Haringvlietsluizen nabij Hellevoetsluis worden in de loop van de dag gesloten. We hopen hiermee het water buiten de dammen en dijken te houden en de schade aan het achterliggende land te beperken.

Nu zijn aan storm “Corrie” natuurlijk vele stormvloeden met meer of minder schade vooraf gegaan. Uit historisch onderzoek blijkt dat er per eeuw zo’n 16 risicovolle stormvloeden op onze kust beuken. Zo raasde het water in 1170 al over de duinen bij Den Helder, waardoor Texel afscheurde van het vasteland. Tijdens de Allerheiligenvloed van 1570 kwamen minstens 20.000 mensen om en werd de helft van Egmond aan Zee weggespoeld. Na de watersnood van 1808 vroeg koning Lodewijk Napoleon zich nog af of het niet te duur was om Zeeland te behouden.

De kracht van het water heeft ook van zich doen gelden in 1421 in het deel van Nederland dat wij nu kennen als de Biesbosch. Het gebied dat toen de naam droeg: “De Groote Waard”, verging gedeeltelijk tijdens die stormvloed. Was het bij die ene stormvloed gebleven, dan was de rest van deze polder misschien wel gespaard gebleven, maar er volgde nog meer rampspoed. Twee jaar later trof een volgende overstroming de polder en in 1424 voltrok zich een derde ramp, waarna het herstellen van de polder werd opgegeven. De eens zo vruchtbare polder “De Groote Waard”, waarin twee steden lagen (Dordrecht en Geertruidenberg), veranderde in een binnenzee waaruit beetje bij beetje de “Biesbosch” is ontstaan.

Vorig jaar, 2021, was het 600 jaar geleden dat de “Sint-Elisabethsvloed” plaatsvond. Ter gelegenheid van dit feit heeft Wandelnet (Startpunt voor wandelend Nederland), een nieuwe Streekpad-wandelgids uitgegeven met als ondertitel: “Voetafdruk van de Elisabethsvloed”. Deze wandelgids voert je langs een traject van 169 kilometer door de vroegere “Groote Waard”. Het pad gaat over dijken die het toen hebben gehouden, of later om het nieuw gewonnen land zijn opgeworpen, door dorpen die een band hebben met de Biesbosch en natuurlijk door “Nationaal Park de Biesbosch” zelf.

Als fanatiek lange-afstandswandelaar besluit ik direct de wandelgids aan te schaffen en ga ik de komende periode in etappes het traject verkennen. In deze week met de herinneringen aan de (hopelijk) laatste watersnoodramp, ga ik de eerste etappe van het “Biesboschpad” lopen. Vanuit Geertruidenberg zullen de eerste stappen worden gezet en uiteindelijk zien we wel wanneer de laatste meters worden afgelegd om opnieuw in Geertruidenberg terug te kijken op een waarschijnlijk mooie wandelervaring. En dan zo dicht bij huis! Mijn belevenissen tijdens deze tocht hoop ik via deze reisblog met jullie te delen.

Maar nu is het nog 31 januari 2022. De nacht naar 1 februari verloopt hopelijk minder dramatisch dan die van 69 jaar geleden. Corrie van Dijk zelf, meldt over de storm van vandaag nog het volgende: “Als er een storm naar je vernoemd wordt, hoop je als naamgeefster dan dat het een ontzettend harde storm wordt, of dat het toch maar een beetje meevalt? Ik hoop vooral dat iedereen een beetje kan genieten van de storm. Ga lekker naar buiten, zou ik zeggen, een mooie wandeling maken!”

Dankzij de aankondiging van “Corrie” hebben we allemaal onze voorzorgsmaatregelen kunnen treffen en houden we onze voeten (en de rest) hopelijk droog.

Geraadpleegde bronnen:

- “Streekpad 18, Biesbosch, Voetafdruk van de Elisabethsvloed”, Wandelnet

- “Het water komt, een brief aan alle Nederlanders”, Rutger Bregman

- “Het Parool”, digitale versie 31/1/2022