Natuurlijke kracht versus (on)menselijke macht (Biesboschpad deel 4)

Biesboschpad, traject 6, 7, 8 en 9.

Het is een maand geleden dat ik aan het Hollandsch Diep, in de haven van  Moerdijk, voor de aanlegsteiger van het voetveer richting Strijensas stond. Vandaag bestaat mijn “woon-werkverkeer” uit een autorit vanuit Breda via de Kiltunnel (één van de twee toltunnels die we in Nederland hebben) naar ’s Gravendeel. Vandaar brengt een privé-taxibus van Connexion mij naar het startpunt van dagtocht 3 (20 km).

Het uitzicht tijdens de busrit toont mij hoe een leeg hoofdzakelijk agrarisch landschap in de Hoekse Waard er op een maandagochtend uitziet. Waarschijnlijk niet veel anders dan op de andere dagen van de week. Enkele dorpjes en buurtschappen zijn wel voorzien van een bushalte maar mijn chauffeur raast zonder enig oponthoud door naar mijn en zijn eindbestemming van deze rit.

Nu, vier weken later, bevind ik me aan de noordzijde van deze waterscheiding tussen Noord-Brabant en Zuid-Holland. Met behulp van mijn logistieke planningsschema lukt het om precies om 10.00 uur bij de kerk van Strijensas uit te stappen en een nieuw avontuur te starten. Gezien het seizoen, de dag van de week en het tijdstip van de dag valt er nog niet veel te beleven in dit dorp. Ik verdiep mij in het verleden en ontdek dat Strijensas, dat nu net zoals de meeste nederzettingen op dit Zuid-Hollandse eiland, onder de gemeente Hoekse Waard valt.

Enkele eeuwen geleden behoorde Strijen en Strijensas tot de gemeente Klundert, hetgeen nu, anno 2022 vreemd overkomt, aangezien Klundert aan de andere kant van het Hollandsch Diep ligt. De kracht van de natuur is uiteindelijk de oorzaak van die gemeentelijke herindeling. Ik ben terug bij het thema van mijn Biesboschpad, nl. “Voetafdruk van de Elisabethsvloed”. Vóór 1421, het moment van de niets ontziende natuurramp waarbij duizenden mensen omkwamen, vormden Holland en Brabant één aaneengesloten gebied. De heftige natuurlijke kracht van het oprukkende water veranderde dit gebied genaamd De Grote Waard in nieuwe landschappen, nu gescheiden door het Hollandsch Diep.

Ik start mijn wandeling letterlijk op de aanlegsteiger van het niet-varende voetveer. Op de punt van de landtong staat de “lichtopstand” Strijensas. Het lijkt op een vuurtoren, is in 1883 gebouwd en wordt inmiddels door zijn authenticiteit in ere bewaard als rijksmonument. Via een soort van mangrove verlaat ik tussen de resten van omgevallen bomen die gedeeltelijk in het water staan de landtong terug richting dorp. Ook hier sta ik even stil bij de natuurlijke kracht die niet kort geleden de nodige bomen heeft “omgelegd”.

Het dorp is ontstaan rond de “sas” (sluis) en “De Oude Dame”, de brug over de sluis, biedt mij toegang tot het achterliggende polderland waar ik mijn verdere stappen van vandaag zal afleggen.

Los van de resultaten van de afbrekende natuurlijke kracht, besef ik goed wat de natuur uiteindelijk ook heeft opgebouwd door dit landschap tijdens de overstromingen te voorzien van een vruchtbare laag klei waarmee de boeren tot op de dag van vandaag hun voordeel doen. De droge wind heeft momenteel de kale leemlaag tot een grauw grijs tapijt gemaakt.

De menselijke macht, met al zijn kennis en ervaring, heeft ervoor gezorgd dat met ruilverkaveling  en andere inrichtingsplannen dit gebied opnieuw leefbaar is gemaakt na de verschillende natuurrampen. Eén van de laatste grote infrastructurele aanpassingen in de Hoekse Waard is de aanleg van een deeltraject van de hogesnelheidstreinverbinding tussen Rotterdam en Parijs geweest.

Mijn tempo van voortbewegen ligt iets lager, maar daardoor zie en beleef ik het landschap ook veel intenser. De akkers en weilanden liggen er nog hoofdzakelijk kaal bij, maar wie hier zeker al in grote getale onderdak vinden zijn de duizenden brandganzen en andere weidevogels. Aangezien het pad grotendeels over rustig gelegen begroeide dijkpaden voert, loop ik praktisch dóór het leefgebied van de diverse vogelsoorten. Mijn aanwezigheid wordt blijkbaar ervaren als verstoring van hun rust (sorry!!) en als gevolg daarvan vertrekken de inmiddels gevormde voorjaarkoppels bij herhaling op de vlucht zodra ik hun territorium te dicht benader. Hun vlucht gaat gepaard met een constant “gegak” als uiting van hun ongenoegen richting mij.

Al lopend en nadenkend roept hun vlucht bij mij ook andere associaties met vluchten op. Waarom mag ik hier zo genieten van al dit moois en waarom slaan op nog geen 2000 km afstand van hier, miljoenen mensen op de vlucht uit een gebied waar zij eigenlijk zo graag willen blijven. Alle leed in het verleden veroorzaakt door de vernietigende overstromingen en stormen hebben we te accepteren. We vangen elkaar op en bouwen een nieuw leven met elkaar op. Maar nu, door (on)menselijke macht vanuit een dictator als Poetin en zijn volgelingen, wordt vernietigd wat zorgzaam is opgebouwd en wordt huis en haard verlaten door moeders en kinderen op weg naar een onbekende toekomst. Hier rond mij slaan de juist gevormde koppels dieren ook voor mij op de vlucht, maar zij bouwen vast samen op korte termijn een nieuwe toekomst op met binnenkort te verwelkomen nakomelingen.

Hoe erg moet het zijn om als partner je man en als kind je vader gedag te zeggen, niet wetend of je elkaar ooit nog terug zal zien. Hoe kan het besluit van één enkeling zoveel mensen de dood in jagen tijdens een levend spel Risk. Staan wij nou in ons gedrag als mens boven de dierenwereld of is het misschien wel andersom? Lopend door Strijen valt mijn blik op een poster aan het raam van één van de woningen. Op een dag als vandaag, waarop wij in onze democratie drie dagen lang de kans krijgen om ons uit te spreken over de inhoud van die vrijheid, hoop ik maar dat iedereen in ons land de weg naar de stembus weet te vinden in het besef hoe waardevol die vrijheid is.

Tijdens het vervolg van mijn wandeling volg ik de Keen, de Lage Vliet, de Zuiddijk en de Zwanegatsedijk tot ik Maasdam bereik. Onderweg beleef ik allerlei aspecten van het vliegende en zwemmende dierenleven. Ganzen, eenden, zwanen, reigers, futen en nog meer soorten waar ik als leek de naam niet van weet. Sommigen naderen mij in de hoop een paar kruimels van mijn lunch te mogen ontvangen, anderen slaan op de vlucht en zien mij als bedreiging in hun territorium. Een enkeling is al aan de leg en toont haar broedsel, een andere heeft het loodje gelegd en is in verre staat van ontbinding. De natuur doet zijn werk.

Als geograaf voeg ik vandaag opnieuw een paar nieuwe topografische namen aan mijn aardrijkskundig vocabulaire toe die ik voorheen niet eerder hanteerde in één van mijn lessen op school. Zwanegat, Sint Anthoniepolder, Cillaarshoek en natuurlijk Strijensas.

Tijdens mijn laatste kilometers beleef ik nog steeds de  positieve effecten van de natuurlijke kracht: windje in de rug, zonnetje aan de hemel, temperatuur rond de 15ºC. Dit is opnieuw een dag volop genieten en dat zo dicht bij huis. Laat ik hopen dat ons dit genoegen tot in de verre toekomst gegund blijft en dat ook onze medemens, die momenteel op de vlucht geraakt is door de onmenselijk macht, snel herenigd mag worden in het thuisland waar ook zij zo graag willen voortleven.